PARAGRAFIN ÖZELİKLERİ
Bir makale yazılırken makaleyi oluşturan paragraflardaki biçime benzer bir şekilde bir paragrafında bir konusu vardır, ve giriş, gelişme ve sonuç cümlelerine sahiptirler. Paragrafı oluşturan giriş cümlesi, desteleyici gelişme cümlesi yada cümleleri ve sonuç cümlesi biri birlerine akıcı bir şekilde bağlıdırlar. Bu akıcılığı oluşturan özellikler; kullanılan öğelerin biri birlerine uyumu, kullanılan zaman biçimi, cümleler arasında geçişi sağlayan ifadelerin tutarlılığı ve genel yargılardan özel yargılara yada özel yargılardan genel yargılara geçişte anlatımın düzenli bir şekilde yazar tarafından sunulmasıdır.
A - PARAGRAFTA ÖĞE UYUMU
İngilizce de basit cümle dizilişi fiil geçişli (transitive) ise özne (subject) +yüklem / fiil (verb)+ nesne (object) biçimindedir. Herhangi bir konu ile ilgili bir düşünceyi bir cümle ile ifade ederken, kullandığımız öğeler bir sonraki cümlede yada bağlı olduğu cümlecikte kullanılır. Özne, bir sonraki cümlede özne veya nesne olabilir, yada nesne bir sonraki cümlede nesne veya özne olabilir. İkinci cümleden üçüncü cümleye geçiş yapılırken de durum aynıdır. Bazen de yargı ifade eden bütün bir cümle bir özne gibi kullanılabilir. Aşağıdaki paragrafı inceleyelim.
Television is one of the newest kind of inventions. Some people think that it’s bad for children. Because many programs are about crime and violence, they harm children. They get no profit from TV as well. For example, preschool children need to learn how to speak their languages and communicate with people. They are listening to their language with it, but they aren't communicating with anyone. So they cannot develop relations with their parents and friends.
Yukarıda verilen paragrafı dikkatle incelediğimizde koyu ve eğik yazılan kelimelerin bir önceki cümlede bahsedilen isim yada kelimelere gönderimde bulunduğunun göreceğiz. Bu bütün paragrafın içinde yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Bu tür durumdan yararlanarak paragraf sorularının bazılarının cevabını kolayca bulabiliriz.
B - PARAGRAFTA KULLANILAN ZAMAN UYUMU
Bir paragraf oluştururken, yazar paragrafın özelliklerine göre zamanı kullanmayı belirler. Paragrafta geçmişte meydana gelen bir olayı öykülendirirken (Narrative Writing) Geçmiş Zaman kullanılır. Genel bir olayı betimlerken (Descriptive Writing) Geniş Zaman kullanılır. Geçmişte olan bir olayı yada durumu şimdi ile karşılaştırdığınızda, yada şimdi olan bir olayı yada durumu geçmişte olan bir olayla karşılaştırdığımızda her iki zamanda kullanılabilir. (Argumentative / Comperative Writing)
Genel bir yargı, olay yada durumdan bahsederken kullanmamız gereken zaman biçimi daha çok Şimdiki Zaman biçimleridir.(Present Simple, Present Continuous, Present Perfect, Present perfect Continuous). Yazarın geleceğe yönelik düşüncelerini veya planlarını ifade etmek için bu yapı içinde Gelecek Zaman da kullanılır. Aşağıdaki paragrafı inceleyelim
It is not enough that the computer is invading our work and play world. It has started to invade our shopping world as well. Shopping by computer or teleshopping is a phenomenon that is beginning to appear in homes, stores, hotels and even airports. The service allows the shopper to look at electronic catalogues and to order items such as dishes or clothing or even concert tickets, without leaving the computer.
Geçmişte meydana gelmiş, olmuş ve bitmiş olayları yada durumları Geçmiş Zaman (Past Simple, Past Continuous, Past Perfect, Past Perfect continuous) kullanarak ifade ederiz. Geçmişte meydana gelmiş bir olayı anlatırken araya Şimdiki Zaman ile ifade edilen bir cümle metnin akıcılığını bozar.
İn 1984, the Dutch government decided to conduct an experiment in order to solve the problem of overcrowding in prisons. For a trial period of six months, criminals convicted of minor offences, such as shoplifting, vandalism and other non-violent crimes had a choice of punishment. They could, instead of serving a prison sentence, do "community service". One youth, for example, who had stolen an elderly gentleman's car, paid for his misdeed by entirely redecorating his victim's house. Nearly all the offenders who chose this form of punishment did not reoffend. The success of the experiment has placed "community service" permanently in the Dutch penal system.
Ancak, Şimdiki zaman ile ilişki kurulduktan sonra şimdiki zamana geçiş yapılır. Aşağıdaki paragrafı zaman açısından inceleyelim:
Up until the middle of the 19th century the brain could be studied only after it was damaged. The damage, thereby, was being correlated with the behavioural changes that it produced. This useful technique has since been supplemented by many others. One of them is to stimulate the brain with a tiny electrical current, using a thin insulated wire with only its tip exposed. The current causes adjacent brain cells to replicate the actions that they produce when they are normally active. The first such studies in animals and humans consisted of moving the wire electrode around on the surface of the neocortex the dorsal region of the cerebral cortex- to map its functions. Recording of electrical activity in the brain can also be done from the surface of the skull.
Bazen de Şimdiki Zaman da meydana gelen bir olayı yada durumu geçmişte meydana gelen bir durum yada olayla karşılaştırabiliriz. Bu durumda giriş cümlesi Şimdiki Zaman yada Geniş Zaman olabilir, daha sonraki cümleler Geçmiş Zaman olabilir. Ancak, daima şimdi ve geçmiş ile ilişki kurulduktan sonra bu geçiş sağlanır. Aşağıdaki paragrafı inceleyelim.
A study shows that smoking may lead to potentially dangerous changes in kidney function even in otherwise healthy people. For the study, a group of researchers studied urine and blood samples. The participants were divided into three groups: nonsmokers, current smokers and former smokers. Compared with nonsmokers, the current and former smokers had higher levels in their urine of a substance called albumin. Higher albumin in urine is the early sign of abnormal kidney function, but since it doesn't usually cause symptoms, most people don't know they may be starting to have kidney problems.
C - CÜMLELER ARSINDA GEÇİŞİ SAĞLAYAN KELİMELERİN VE İFADELERİN KULLANIMI
Bir paragrafı oluştururken akıcılığı sağlamak için kelimelerin doğru ve yerinde kullanılması gerekir. Cümleler geçiş ifade eden bazı bağlaçlar, yada kelimeler ile yapılır. Bir paragrafı daha iyi anlayabilmemiz de bu bağlaçları ve kelimeleri anlamamızla ilgili olduğundan bunların anlamlarının ne olduğunu ve nasıl kullanıldıklarını bilmemiz gerekir. Bu tür ifadeler aşağıda verilmiştir. Bu ifadeler, aynı zamanda sorulara cevaplarken anahtar kelimelerdir.
Geşiş ifade eden kelimeler: (sentence connector and transition words) however, nevertheless nonetheless, in contrast, therefore, in addition, moreover, similarly, in fact, on the contrary, thus, yet, consequently, likewise, etc.
Zarf bağlaçları: (Adverbial Conjunctions) although, since, just as, whereas, if, when, after, so that, even if, etc.
Edat kalıpları: (Prepositional Phrases) because of, in spite of, despite, as a result of, in addition to, in contrast to, like,
Zarf cümlecikleri: (Participles) doing, having done, seeing, seen, having seen, being, having been, etc.
İlgi bağlaçları: (Relative Pronouns) who, which, whose, whom, that, and where, why, when.
Bu tür ifadelerin yanı sıra bir önceki cümleye gönderimde bulunan zamirlerin kullanımı sadece soruları kolay cevaplamamızı sağlayan anahtar kelimel değil ayni zmanda bir paragrafın akıcılığını oluşturan kelimelerdir.
Bağlaçlar (conjunction) diğer anahtar kelimeler olup, paragrafta akıcılığın oluşmasını sağlarlar. Aşağıda bu grup sınıflandırılarak verilmiştir.
Subordinators used to form noun clauses: that, what, whether, etc.
Coordinating Conjunctions: and, or, but, so, for (= because
Correlative Conjunctions : either ....or; both.... and; not only ....but also....; neither.......nor
Subordinate conjunction : although, as soon as, by the time , unless, when, after, before, etc,
Bütün bunların yanı sıra kullanılan kelimelerde bir paragrafın akıcı bir şekilde olmasını sağlayan temel unsurlardır. Kelime dağarcığımızın maksimum olması bir paragrafı daha iyi bir şekilde anlamamızı sağlar. Ayni zamanda verilen cevap şıklarını da kolayca anlamamızı sağlar. Bir paragrafta kullanılan kelimeler
a) paragraf içinde tekrar edilebilir
b) eşanlamlı veya zıt anlamlı olabilir
c) bir önceki cümlede geçen bir kelimeye gönderimde bulunan kelime daha genel olabilir.
Örneğin, kelimede "dog" ifadesi kullanılmış işe gönderimde bulunan kelime "the animal" olabilir, "electricity" kelimesi bir sonraki cümlede “power” olarak ifade edilebilir.
d) Ayni kökten gelen bir kelimenin farklı biçimi
Örneğin, "perceive" fiili, bir sonraki cümlede "perception" olarak isim durumunda ifade edilebilir.
e) Tekil -çoğul, (yada çoğul-tekil) gibi ifadeler de yapılabilecek küçük değişiklikler olabilir.
Örneğin, kelime “cats” olarak ifade edilirken bir diğer cümlede “the cat” veya 'these animals'olarak ifade edilebilir.
D - GENEL-ÖZEL YARGILAR
Bir paragrafta ifade edilen düşüncenin tutarlı ve akıcı olmasını sağlayan en önemli özellik, önce söylenmesi gereken bir ifadeyi önce söylemek, sonra söylenmesi gerekeni de en son söylemektir. En son söylenecek ifadeyi getirip paragrafın ortasında söylemek paragrafta anlatım bozukluğuna sebep olur. Ayni şekilde genel bir yargıyı içeren bir paragrafta özel bir yargıdan bahsedilmez, yada özel bir durumu anlatan bir paragrafta genel olan bir düşünce ifade edilmez. Anlatımın akıcı olabilmesi için özel bir yargıdan genele yada genel bir yargıdan özele geçişi sağlayan cümleler kullanılarak bu geçiş yapılır.
Örneklendirirsek; narenciye ile ilgili bir paragrafta doğrudan portakaldan bahsedemeyiz. Kozan'ın şeker mandalinasından bahseden bir paragrafta Türkiye'de yetişen mandalinadan bahsedemeyiz. Yada Türkiye ile ilgili bir paragraftan bahsettiğimizde doğrudan Ankara'dan bahsetmemiz yanlış olur. Ancak, Ankara ve Türkiye arasında ilişki kuran cümleyi ifade ettikten sonra geçiş sağlanılabilir. Genelden özele sıralanışı aşağıda verilen tabloda inceleyelim:
PARAGRAFIN OLUŞUMU
Tipik bir paragrafın bir makale gibi giriş, gelişme ve sonuç cümlelerinden olduğunu artık biliyoruz. Giriş cümlesi genellikle paragrafın konusunu içeren genel bir ifadeyle başlar. Bu cümle aynı zamanda ana fikri ifade eden bir cümledir de. Gelişmeyi yada paragrafın vücudunu oluşturan ifadelerde ana fikri destekleyen, alt konuları yada daha alt konuları içeren açıklayıcı cümlelerdir. Sonuç cümlesi de alt konuları özetleyen ve anafikri tekrar ifade eden cümledir. Şimdi bunları bir şemada gösterirsek aşağıdaki gibi bir tablo oluşur.
A Typical Developmental Paragraph
Bir paragrafın oluşumu esnasında paragrafın konusu (topic / subject) ve ana fikrinin (main idea) yanı sıra sonuç (conclusion) veya sonuç çıkarma (inference), detaylar ve gerçek bilgi (details and factual information), yazarın paragrafı yazmadaki amacı (purpose), paragrafın düzeni (organization) ve biçim (style) gibi bir paragrafta olması gereken düşünceler yazar tarafından belirlenir. Bu düşüncelerin hepsi yada bir kısmı bir paragrafın bütünlüğü içinde bulunabilir veya yazar bize bunları hissettirir. Yabancı dil sınavlarında da bize en çok sorulan sorular da bunlardır.
Bir makale yazılırken makaleyi oluşturan paragraflardaki biçime benzer bir şekilde bir paragrafında bir konusu vardır, ve giriş, gelişme ve sonuç cümlelerine sahiptirler. Paragrafı oluşturan giriş cümlesi, desteleyici gelişme cümlesi yada cümleleri ve sonuç cümlesi biri birlerine akıcı bir şekilde bağlıdırlar. Bu akıcılığı oluşturan özellikler; kullanılan öğelerin biri birlerine uyumu, kullanılan zaman biçimi, cümleler arasında geçişi sağlayan ifadelerin tutarlılığı ve genel yargılardan özel yargılara yada özel yargılardan genel yargılara geçişte anlatımın düzenli bir şekilde yazar tarafından sunulmasıdır.
A - PARAGRAFTA ÖĞE UYUMU
İngilizce de basit cümle dizilişi fiil geçişli (transitive) ise özne (subject) +yüklem / fiil (verb)+ nesne (object) biçimindedir. Herhangi bir konu ile ilgili bir düşünceyi bir cümle ile ifade ederken, kullandığımız öğeler bir sonraki cümlede yada bağlı olduğu cümlecikte kullanılır. Özne, bir sonraki cümlede özne veya nesne olabilir, yada nesne bir sonraki cümlede nesne veya özne olabilir. İkinci cümleden üçüncü cümleye geçiş yapılırken de durum aynıdır. Bazen de yargı ifade eden bütün bir cümle bir özne gibi kullanılabilir. Aşağıdaki paragrafı inceleyelim.
Television is one of the newest kind of inventions. Some people think that it’s bad for children. Because many programs are about crime and violence, they harm children. They get no profit from TV as well. For example, preschool children need to learn how to speak their languages and communicate with people. They are listening to their language with it, but they aren't communicating with anyone. So they cannot develop relations with their parents and friends.
Yukarıda verilen paragrafı dikkatle incelediğimizde koyu ve eğik yazılan kelimelerin bir önceki cümlede bahsedilen isim yada kelimelere gönderimde bulunduğunun göreceğiz. Bu bütün paragrafın içinde yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Bu tür durumdan yararlanarak paragraf sorularının bazılarının cevabını kolayca bulabiliriz.
B - PARAGRAFTA KULLANILAN ZAMAN UYUMU
Bir paragraf oluştururken, yazar paragrafın özelliklerine göre zamanı kullanmayı belirler. Paragrafta geçmişte meydana gelen bir olayı öykülendirirken (Narrative Writing) Geçmiş Zaman kullanılır. Genel bir olayı betimlerken (Descriptive Writing) Geniş Zaman kullanılır. Geçmişte olan bir olayı yada durumu şimdi ile karşılaştırdığınızda, yada şimdi olan bir olayı yada durumu geçmişte olan bir olayla karşılaştırdığımızda her iki zamanda kullanılabilir. (Argumentative / Comperative Writing)
Genel bir yargı, olay yada durumdan bahsederken kullanmamız gereken zaman biçimi daha çok Şimdiki Zaman biçimleridir.(Present Simple, Present Continuous, Present Perfect, Present perfect Continuous). Yazarın geleceğe yönelik düşüncelerini veya planlarını ifade etmek için bu yapı içinde Gelecek Zaman da kullanılır. Aşağıdaki paragrafı inceleyelim
It is not enough that the computer is invading our work and play world. It has started to invade our shopping world as well. Shopping by computer or teleshopping is a phenomenon that is beginning to appear in homes, stores, hotels and even airports. The service allows the shopper to look at electronic catalogues and to order items such as dishes or clothing or even concert tickets, without leaving the computer.
Geçmişte meydana gelmiş, olmuş ve bitmiş olayları yada durumları Geçmiş Zaman (Past Simple, Past Continuous, Past Perfect, Past Perfect continuous) kullanarak ifade ederiz. Geçmişte meydana gelmiş bir olayı anlatırken araya Şimdiki Zaman ile ifade edilen bir cümle metnin akıcılığını bozar.
İn 1984, the Dutch government decided to conduct an experiment in order to solve the problem of overcrowding in prisons. For a trial period of six months, criminals convicted of minor offences, such as shoplifting, vandalism and other non-violent crimes had a choice of punishment. They could, instead of serving a prison sentence, do "community service". One youth, for example, who had stolen an elderly gentleman's car, paid for his misdeed by entirely redecorating his victim's house. Nearly all the offenders who chose this form of punishment did not reoffend. The success of the experiment has placed "community service" permanently in the Dutch penal system.
Ancak, Şimdiki zaman ile ilişki kurulduktan sonra şimdiki zamana geçiş yapılır. Aşağıdaki paragrafı zaman açısından inceleyelim:
Up until the middle of the 19th century the brain could be studied only after it was damaged. The damage, thereby, was being correlated with the behavioural changes that it produced. This useful technique has since been supplemented by many others. One of them is to stimulate the brain with a tiny electrical current, using a thin insulated wire with only its tip exposed. The current causes adjacent brain cells to replicate the actions that they produce when they are normally active. The first such studies in animals and humans consisted of moving the wire electrode around on the surface of the neocortex the dorsal region of the cerebral cortex- to map its functions. Recording of electrical activity in the brain can also be done from the surface of the skull.
Bazen de Şimdiki Zaman da meydana gelen bir olayı yada durumu geçmişte meydana gelen bir durum yada olayla karşılaştırabiliriz. Bu durumda giriş cümlesi Şimdiki Zaman yada Geniş Zaman olabilir, daha sonraki cümleler Geçmiş Zaman olabilir. Ancak, daima şimdi ve geçmiş ile ilişki kurulduktan sonra bu geçiş sağlanır. Aşağıdaki paragrafı inceleyelim.
A study shows that smoking may lead to potentially dangerous changes in kidney function even in otherwise healthy people. For the study, a group of researchers studied urine and blood samples. The participants were divided into three groups: nonsmokers, current smokers and former smokers. Compared with nonsmokers, the current and former smokers had higher levels in their urine of a substance called albumin. Higher albumin in urine is the early sign of abnormal kidney function, but since it doesn't usually cause symptoms, most people don't know they may be starting to have kidney problems.
C - CÜMLELER ARSINDA GEÇİŞİ SAĞLAYAN KELİMELERİN VE İFADELERİN KULLANIMI
Bir paragrafı oluştururken akıcılığı sağlamak için kelimelerin doğru ve yerinde kullanılması gerekir. Cümleler geçiş ifade eden bazı bağlaçlar, yada kelimeler ile yapılır. Bir paragrafı daha iyi anlayabilmemiz de bu bağlaçları ve kelimeleri anlamamızla ilgili olduğundan bunların anlamlarının ne olduğunu ve nasıl kullanıldıklarını bilmemiz gerekir. Bu tür ifadeler aşağıda verilmiştir. Bu ifadeler, aynı zamanda sorulara cevaplarken anahtar kelimelerdir.
Geşiş ifade eden kelimeler: (sentence connector and transition words) however, nevertheless nonetheless, in contrast, therefore, in addition, moreover, similarly, in fact, on the contrary, thus, yet, consequently, likewise, etc.
Zarf bağlaçları: (Adverbial Conjunctions) although, since, just as, whereas, if, when, after, so that, even if, etc.
Edat kalıpları: (Prepositional Phrases) because of, in spite of, despite, as a result of, in addition to, in contrast to, like,
Zarf cümlecikleri: (Participles) doing, having done, seeing, seen, having seen, being, having been, etc.
İlgi bağlaçları: (Relative Pronouns) who, which, whose, whom, that, and where, why, when.
Bu tür ifadelerin yanı sıra bir önceki cümleye gönderimde bulunan zamirlerin kullanımı sadece soruları kolay cevaplamamızı sağlayan anahtar kelimel değil ayni zmanda bir paragrafın akıcılığını oluşturan kelimelerdir.
- İşaret Zamirleri : (Demonstrative pronouns) his, that, these, those
- Kişi zamirler: (Personal pronouns)we, he, she, it, they, them, her, him, etc.
- Mülkiyet bildiren sıfatlar: (Possessive adjectives) his, her, their, its, our, etc.
- Mülkiyet belirten zamirler: (Possessive pronouns) his, hers, ours, theirs, etc.
- Belgisiz zamirler: (Indefinite pronouns) one, ones, both, none, all, etc.
Bağlaçlar (conjunction) diğer anahtar kelimeler olup, paragrafta akıcılığın oluşmasını sağlarlar. Aşağıda bu grup sınıflandırılarak verilmiştir.
Subordinators used to form noun clauses: that, what, whether, etc.
Coordinating Conjunctions: and, or, but, so, for (= because
Correlative Conjunctions : either ....or; both.... and; not only ....but also....; neither.......nor
Subordinate conjunction : although, as soon as, by the time , unless, when, after, before, etc,
Bütün bunların yanı sıra kullanılan kelimelerde bir paragrafın akıcı bir şekilde olmasını sağlayan temel unsurlardır. Kelime dağarcığımızın maksimum olması bir paragrafı daha iyi bir şekilde anlamamızı sağlar. Ayni zamanda verilen cevap şıklarını da kolayca anlamamızı sağlar. Bir paragrafta kullanılan kelimeler
a) paragraf içinde tekrar edilebilir
b) eşanlamlı veya zıt anlamlı olabilir
c) bir önceki cümlede geçen bir kelimeye gönderimde bulunan kelime daha genel olabilir.
Örneğin, kelimede "dog" ifadesi kullanılmış işe gönderimde bulunan kelime "the animal" olabilir, "electricity" kelimesi bir sonraki cümlede “power” olarak ifade edilebilir.
d) Ayni kökten gelen bir kelimenin farklı biçimi
Örneğin, "perceive" fiili, bir sonraki cümlede "perception" olarak isim durumunda ifade edilebilir.
e) Tekil -çoğul, (yada çoğul-tekil) gibi ifadeler de yapılabilecek küçük değişiklikler olabilir.
Örneğin, kelime “cats” olarak ifade edilirken bir diğer cümlede “the cat” veya 'these animals'olarak ifade edilebilir.
D - GENEL-ÖZEL YARGILAR
Bir paragrafta ifade edilen düşüncenin tutarlı ve akıcı olmasını sağlayan en önemli özellik, önce söylenmesi gereken bir ifadeyi önce söylemek, sonra söylenmesi gerekeni de en son söylemektir. En son söylenecek ifadeyi getirip paragrafın ortasında söylemek paragrafta anlatım bozukluğuna sebep olur. Ayni şekilde genel bir yargıyı içeren bir paragrafta özel bir yargıdan bahsedilmez, yada özel bir durumu anlatan bir paragrafta genel olan bir düşünce ifade edilmez. Anlatımın akıcı olabilmesi için özel bir yargıdan genele yada genel bir yargıdan özele geçişi sağlayan cümleler kullanılarak bu geçiş yapılır.
Örneklendirirsek; narenciye ile ilgili bir paragrafta doğrudan portakaldan bahsedemeyiz. Kozan'ın şeker mandalinasından bahseden bir paragrafta Türkiye'de yetişen mandalinadan bahsedemeyiz. Yada Türkiye ile ilgili bir paragraftan bahsettiğimizde doğrudan Ankara'dan bahsetmemiz yanlış olur. Ancak, Ankara ve Türkiye arasında ilişki kuran cümleyi ifade ettikten sonra geçiş sağlanılabilir. Genelden özele sıralanışı aşağıda verilen tabloda inceleyelim:
- Evren Dünya Hayvanlar Alemi
- Galaksiler Kıtalar Omurgalılar
- Saman Yolu Ülkeler Dört Ayaklılar
- Güneş Sistemi Şehirler Et Yiyenler
- Gezegenler Kasabalar Kedigiller
- Dünya Köyler Aslan
PARAGRAFIN OLUŞUMU
Tipik bir paragrafın bir makale gibi giriş, gelişme ve sonuç cümlelerinden olduğunu artık biliyoruz. Giriş cümlesi genellikle paragrafın konusunu içeren genel bir ifadeyle başlar. Bu cümle aynı zamanda ana fikri ifade eden bir cümledir de. Gelişmeyi yada paragrafın vücudunu oluşturan ifadelerde ana fikri destekleyen, alt konuları yada daha alt konuları içeren açıklayıcı cümlelerdir. Sonuç cümlesi de alt konuları özetleyen ve anafikri tekrar ifade eden cümledir. Şimdi bunları bir şemada gösterirsek aşağıdaki gibi bir tablo oluşur.
A Typical Developmental Paragraph
|
Tags:
Paragraph